Internal Family Systems
Internal Family Systems (IFS) is een methode die je helpt je binnenwereld te begrijpen en de pijn van je onbewust weggedrukte emoties en gevoelens te verwerken.
Wat zijn delen?
Herken je dit? Je zit op een feestje en wil iets zeggen. Net als je je mond opendoet, klinkt er een stemmetje in je: 'Het is vast niet interessant.' Je slikt je woorden in.
In IFS werken we met deze verschillende kanten van jezelf, die delen genoemd worden. Voor wie IFS nog nooit ervaren heeft, kan dat wat abstract klinken. Een deel kun je zien als een emotionele toestand met een eigen mix aan gevoelens, gedachten, impulsen en gedrag.
Delen zitten niet in afzonderlijke hokjes; ze lopen voortdurend in elkaar over. Je kunt bijvoorbeeld in een doe-modus zitten terwijl je gespannen bent, of automatisch functioneren terwijl er onder de oppervlakte van alles speelt. Delen zijn constant in beweging en vaak tegelijk actief in je.
Hoe jouw binnenwereld zich vormt
Als je manieren hebt aangeleerd om pijnlijke gevoelens te vermijden of te onderdrukken, zijn dat delen in jou die een beschermende rol op zich hebben genomen.
De gevoelens en herinneringen die je hebt weggestopt in je onbewustzijn, zijn je kwetsbare delen.
Innerlijke dynamiek
Binnenin jou kan er een dynamiek ontstaan waarin de beschermers en kwetsbare delen elkaar beïnvloeden of delen die met elkaar botsen.
Stel je voor: Je hebt jezelf de hele dag in bedwang gehouden met eten. Je bent trots. Maar 's avonds, alleen op de bank, voelt een eenzaam deel zich zo leeg dat je ineens alles naar binnen werkt wat je vindt. Zodra dat gebeurt, overspoelt een kritisch deel je met schuldgevoelens. Dit zorgt voor een innerlijke strijd en spanning.
De positieve intentie van delen
Vanuit IFS-perspectief hebben alle delen een positieve intentie, zelfs de destructieve strategieën zoals: eetbuien, overgeven, gokverslaving, overmatig gamen of kooplust. Het doel van deze delen is om je te beschermen tegen dieperliggende, pijnlijke gevoelens en overtuigingen, zoals bijvoorbeeld verdriet, boosheid, waardeloosheid, schaamte of het gevoel niet goed genoeg te zijn.
Alle delen welkom
IFS onderscheidt verschillende delen:
Proactieve beschermers: voorkomen (IFS-term: managers)
"Als ik maar aardig ben, word ik geaccepteerd..."
Dit zijn strategieën die je proactief inzet om je dagelijks leven te managen. Deze delen streven ernaar je veilig te houden, problemen te voorkomen en je goed te laten functioneren. Strategieën kunnen zijn: controle houden, pleasen of hard werken. Andere voorbeelden zijn innerlijke kritiek, conflicten vermijden, of voortdurend op zoek naar vermaak. Het belangrijkste doel is het voorkomen dat pijnlijke of ongemakkelijke gevoelens uit dieperliggende delen naar boven komen. Soms zijn ze zo sterk aanwezig dat ze je beperken in wat je doet of voelt, waardoor je gespannen of angstig kunt worden.
Reactieve beschermers: verdoven (IFS-term: firefighters)
"Ik voel me zo rot, ik moet dit gevoel nu weg hebben..."
Als pijnlijke emoties toch naar boven dreigen te komen, kun je strategieën inzetten om deze direct te onderdrukken. Dit gebeurt met impulsief of destructief gedrag, zoals overeten, middelengebruik, bingewatchen, dissociëren, drinken, zelfbeschadiging, enzovoort. Het doel van deze delen is het snel dempen van emotionele pijn. De delen hebben een positieve intentie en vanuit IFS-perspectief wordt daar zonder oordeel naar gekeken.
Gekwetste delen: de wonden (IFS-term: exiles)
"Ik ben niet goed genoeg... Ik doe er niet toe..."
Onder de delen die ervoor zorgen dat je pijnlijke gevoelens niet hoeft te voelen, bevinden zich delen van jezelf die pijnlijke emoties of traumatische ervaringen met zich meedragen. Ze worden vaak "verbannen" naar het onbewuste omdat hun gevoelens – zoals bijvoorbeeld schaamte, angst, verdriet of eenzaamheid – te overweldigend zijn om mee om te gaan. Deze kwetsbare delen dragen vaak ook negatieve overtuigingen met zich mee zoals: ik doe er niet toe, ik ben waardeloos of ik ben machteloos.
Het onderdrukken van deze emoties kost vaak zoveel energie dat je er erg vermoeid van kunt raken.
De innerlijke leider: Zelf
Het meest opmerkelijke aspect van IFS is de ontdekking van het 'Zelf', dat in iedereen aanwezig is. Het Zelf is jouw diepste en meest wijze kern. Zie het als jouw innerlijke leider, die je diep van binnen bent. Misschien ken je het gevoel dat je rustig blijft en overzicht houdt, ook als er chaos is. Dat is het Zelf in actie.
Wat gebeurt er in een sessie?
Het Zelf is altijd aanwezig, ook al voelt het soms alsof het verstopt zit achter je gedachten of emoties (je 'delen'), die het van je overnemen. Het Zelf is kalm, nieuwsgierig en zorgzaam en kan met zachtheid kijken naar de verschillende delen in jezelf.
Wat bijzonder is, is dat het Zelf contact kan maken met je delen, zonder oordeel naar ze kan luisteren en kan helpen. Dat is wat in een IFS-sessie plaatsvindt. In theorie komt dit vaag over, maar het wordt voor veel mensen pas begrijpelijk als je dit gaat ervaren. Als een deel zich gehoord en begrepen voelt door het Zelf, kan het tot rust komen. Vooral de kwetsbare delen, die pijn of verdriet dragen, kunnen door het Zelf stap voor stap de pijn verwerken. Dit gebeurt door compassievolle aandacht, begrip en veiligheid te geven.
Het resultaat: rust en balans van binnen
Als het Zelf weer de leiding krijgt, ontstaat er meer rust, helderheid en balans van binnen. Je leeft dan minder vanuit angst of overleving, en meer vanuit vertrouwen. Je delen dragen dan weer op een gezonde manier bij aan hoe jij je voelt. Je merkt dat stressvolle rollen veranderen in kwaliteiten, bijvoorbeeld:
- Je innerlijke criticus wordt een vriendelijke adviseur;
- Perfectionisme is niet meer nodig, maar verandert in goed je werk willen doen.
- Pleasen wordt gewoon vriendelijk zijn, zonder dat je jezelf hoeft te verliezen.
Ontstaan van IFS
Richard C. Schwartz PhD. is de grondlegger van Internal Family Systems. Hij merkte op dat zijn cliënten in therapie vaak spraken over verschillende 'stemmen' of 'kanten' in zichzelf, die soms met elkaar in conflict waren: "Een deel van mij wil dit, maar een ander deel wil dat". Hierdoor geïnspireerd en met zijn kennis van systeemtherapie, ontwikkelde hij het Internal Family Systems (IFS)-model. Hij ontdekte dat deze innerlijke delen als een systeem samenwerkten. Het meest opvallend was dat wanneer cliënten hun delen rust gaven, kwaliteiten zoals zelfvertrouwen en compassie spontaan naar boven kwamen. Schwartz noemde dit het 'Zelf', en in die staat van Zelf wisten mensen intuïtief hoe ze hun innerlijke conflicten konden oplossen.
Ik integreer IFS doorgaans in brainspotting, maar bied het ook afzonderlijk aan.