Chronische pijn veroorzaakt door het brein
Bij het Mindbody Syndroom (ook wel Tension Myoneural Syndrome genoemd) wordt anders gekeken naar chronische pijn. Het gaat dan om pijn die langer dan drie maanden aanhoudt en waarvoor geen medische oorzaak wordt gevonden. Je (huis)arts heeft alle mogelijke andere oorzaken uitgesloten. Soms wordt er wel een naam gegeven aan het beeld van de klachten zoals bijvoorbeeld fibromyalgie, RSI, prikkelbaar darmsyndroom, chronisch vermoeidheidsyndroom. Deze namen voor pijnen verwijzen dan niet naar een medische aandoening, maar zijn de benaming voor een pijnsyndroom waarvan de oorzaak niet bekend is.
De belangrijkste oorzaken van het Mindbody Syndroom zijn (jeugd) trauma's, onverwerkte gebeurtenissen, emotionele blokkades en/of onderdrukte emoties. Persoonlijkheidstrekken die het meest geassocieerd worden met chronische pijn zijn pleasegedrag, perfectionisme, prestatiegerichtheid en hypervigilantie. Dit zijn kwaliteiten die je in je hebt, maar die veranderen van rol. Ze gaan jou helpen om je te beschermen en worden niet meer ingezet vanuit een intrinsieke motivatie of passie, maar vanuit angst.
De pijn of vermoeidheid die je voelt is echt! Het zit niet tussen je oren. Deze symptomen dienen als bescherming van je brein om het onderliggende trauma en/of de onderdrukte emoties niet te hoeven voelen. Dit is een onbewust proces.
Wil je nagaan of jouw klachten passen bij het Mindbody Syndroom? Klik dan hier voor een vragenlijst en overzicht van de meest voorkomende chronische pijnklachten. Herken je de symptomen, raadpleeg dan je (huis)arts om te bespreken of deze denkt dat het SOLK/ALK kan zijn. (Somatisch Onvoldoende Verklaarde Klachten/Aanhoudende Lichamelijke Klachten).
Het verband tussen verdrongen
emoties en pijn
In het filmpje hieronder wordt uitgelegd wat het verband is tussen het verdringen van emoties en het ontstaan van chronische pijnklachten.
De oorzaak
Spierspanning, bloedtoevoer en chronische pijnbeleving worden gereguleerd vanuit het limbisch systeem. Dit is een hersengebied dat diep in het brein ligt en je overlevingsmechanisme regelt. Ook trauma's en onderdrukte emoties worden daar opgeslagen. Dat zijn onbewust aanhoudende stressoren geworden. Dit heb je niet in de gaten. Angst voor afwijzing is bijvoorbeeld een veelvoorkomende onbewuste stressor. Vaak leidt dat tot pleasegedrag. Maar je kunt daardoor ook perfectionisme ontwikkelen.
De onbewuste stressoren zorgen ervoor dat het overlevingsmechanisme in het limbisch systeem constant alert is. Daarom ga je over op primitieve manieren van overleven: vechten, vluchten of verstarren. Stresshormonen zijn de motor voor die reacties.
Het alarmsysteem in je hersenen, je angstcentrum, raakt ontregeld en signaleert voortdurend gevaar. Het lichaam reageert o.a. door verhoging van de ademhaling, hartslag en de spierspanning. Het moet zich immers klaarmaken om te vechten of vluchten.
Ook ondergaat de verwerking van (pijn)prikkels veranderingen. Dit vindt plaats zowel binnen de zenuwbanen in het lichaam als tussen zenuwcellen in de hersenen. Deze verstoorde prikkelverwerking leidt tot de onverklaarbare (pijn)klachten.
Je kunt
hier
meer lezen over ons overlevingsmechanisme en verstoring van allerlei regelsystemen in het lichaam. Vaak blijven de klachten niet beperkt tot pijn.
Gevolgen voor de prikkelverwerking
Het pijnsysteem is een ingewikkeld proces in ons lichaam dat signalen van pijn naar onze hersenen stuurt. In het lichaam bevinden zich miljoenen sensoren die boodschappenstofjes afgeven. Via de zenuwbanen in het ruggenmerg wordt die informatie doorgeven aan het brein. Het is dan nog geen pijnervaring. Het gaat bijvoorbeeld om informatie zoals: er is te veel melkzuur of histamine op een bepaalde plaats of de temperatuur in mijn omgeving stijgt. Het brein interpreteert o.a. aan de hand van de boodschappenstofjes (neurotransmitters) en omgevingsfactoren of én hoeveel pijn gevormd moet worden.
Je hersenen zorgen ervoor dat stofjes worden teruggestuurd die helpen om te herstellen en om de pijn te dempen.
Ook maakt het brein verbindingen aan. Via een reeks hersencellen wordt alle informatie naar de juiste hersengebieden gestuurd.
Gedachtes en stressvolle emoties zorgen voor spierspanning en kunnen ditzelfde pijnproces ook aanzetten. Er vindt ontregeling in de verzending van de prikkels via de zenuwbanen plaats. De hersenen kunnen de kleinste signalen of onschuldige prikkels al als super belangrijk gaan zien. Dat zorgt voor overmatige en frequente pijn. De verbindingen in je brein worden vervolgens steeds steviger en pijn wordt automatisch gegenereerd. Je kunt het vergelijken met leren auto rijden. Je brein legt verbindingen aan en door te oefenen worden deze verbindingen steeds sterker. Uiteindelijk hoef je niet meer na te denken en is autorijden een programmering geworden. Hetzelfde principe geldt voor de pijnbeleving. Bovendien kan je brein praktisch elke pijn in de neurale circuits activeren die je ooit hebt gevoeld. Gelukkig heeft het brein een natuurlijk aanpassingsvermogen (neuroplasticiteit) en is dit automatisch genereren van pijn ongedaan te maken. Bekijk hier een filmpje over het aanpassingsvermogen van de hersenen.
De overgevoeligheid voor pijnprikkels en sensorische signalen wordt centrale sensitisatie genoemd. Dat kan ook leiden tot overgevoeligheid voor o.a. fel licht, smaak, weersveranderingen, harde geluiden, huidaanraking enzovoort.
Zolang de onderliggende oorzaak niet wordt aangepakt en er geen gehoor wordt gegeven aan de de situatie die de pijn veroorzaakt, doet het brein er veelal nog schepje bovenop.
Bovendien kan er angst gaan ontstaan voor verergering van de pijnklachten. Het gevolg is dan aanpassing van gedrag zoals vermijding van bepaalde plekken, beweging of ondernemen van sommige activiteiten. Omdat je klachten ook weleens minder aanwezig kunnen zijn, word je bovendien niet altijd begrepen door je omgeving.
Trauma is niet wat er met je gebeurt, maar
wat er binnen in je gebeurt door wat er met je
is gebeurd.
Dr, Gabor Maté,
arts en traumaspecialist.
De oplossing en aanpak
De oplossing
De oorzaak van je klachten is toe te schrijven aan (jeugd)trauma, opgekropte emoties en/of emotionele blokkades. Daar ligt ook de oplossing. Het verwerken van trauma en blokkades is zonder hulp vaak lastig. Het is namelijk niet altijd duidelijk wat voor trauma of blokkades aanwezig zijn. Brainspotting is een effectieve methode om trauma te verwerken en onderdrukte emoties op te lossen. Je hoeft daarbij niet precies te weten wat je onbewust stresseert.
De aanpak
Allereerst is het belangrijk dat je uitleg krijgt hoe de klachten zijn ontstaan. Meestal wordt bij de intake al duidelijk wat de onderliggende oorzaak is van je klachten. Daarnaast krijg je inzicht waarom het zich uit in pijn of vermoeidheid. Dan wordt het ook makkelijker om aan te nemen dat de klachten worden veroorzaakt door je brein. In veel gevallen kan dat ook worden aangetoond met een provocatietest. Het is namelijk van belang te aanvaarden dat de oorzaak niet in het lichaam ligt. Daar gaan we de focus opleggen.
De geconditioneerde reactie op je pijn, ga je leren doorbreken. Simpele oefeningen kunnen je hierbij gaan helpen.
Een heel belangrijk onderdeel is de verwerking van alles wat je onbewust stresseert. Dat wordt aangepakt met brainspotting en IFS (Internal Family Systems).
Door de verwerking zien we meestal de ademhaling normaliseren en de spieren meer gaan ontspannen. De aanmaak van stresshormonen wordt genormaliseerd en het brein ervaart een veilige modus. Het lichaam hoeft zich niet langer meer klaar te maken om te vechten of vluchten.
Soms ondersteunen we de aanpak nog met hartcoherentie, een ademhalingstraining. Het ademcentrum in je hersenen is namelijk lang gewend geweest om op een bepaalde manier te ademen. Disfunctioneel ademen kan dan een gewoonte zijn geworden.
Daarnaast is het belangrijk om te leren patronen te doorbreken. Dat maken we inzichtelijk. Lichaamsbewustzijn en het herkennen van je patronen gaan je daarbij helpen.
Ten slotte is het goed dat je zelf je eet-en bewegingspatroon onder de loep neemt. Zoek daar eventueel hulp voor.
Lees hier meer over brainspotting
Overige informatie, (zelfhulp)boeken en docu's
Dr. John E. Sarno, was een Amerikaanse revalidatiearts en is de grondlegger van de Mindbody Syndroom (Tension Myoneural Syndrome) aanpak. Hij zag in de praktijk dat bij veel van zijn patiënten de reguliere behandelmethodes niet werkten. Sarno was de eerste arts die het verband legde tussen stress, emoties en fysieke klachten.
Dr Sarno heeft o.a. tijdens zijn tijd als revalidatiearts in New York University School of Medicine zijn behandelmethode succesvol toegepast op meer dan 10.000 patiënten.
Er zijn inmiddels veel wetenschappelijke onderzoeken over de invloed van emoties en stress op het menselijk lichaam.
Ook zijn er steeds meer artsen die de visie van Sarno volgen.
Klik hier voor meer informatie over dr. Sarno, andere artsen en organisaties. Verder vind je er een link naar een website om zelf aan de slag te gaan met behulp van een theorie-en werkboek. Ook vind je er een link naar een gratis online programma van 5 dagen.
Lukt het je niet om zelf de onderliggende oorzaak aan te pakken, zoek dan passende hulp.
Kijk ook eens op de mediapagina voor veelzeggende filmpjes over het mind body syndroom.
